Comunicación externa e interna

Unha das lerias que me permito prognosticar no actual estado da sanidade é o aumento dos problemas de comunicación... Tanto dos realmente graves problemas de entendemento entre doentes e persoal da sanidade como os problemas de comunicación entre os propios profesionais sanitarios.

De cara ó doente sempre existiu unha barreira de comunicación que radica na mesma esencia do que é a sanidade: a diferencia de coñecementos. Cantas veces ten un(ha) que "traducir" o que outro dixo porque o doente non comprendeu e non se atreveu a preguntar?; Por elo as actividades de 'comprobación de comprensión' figuran pertinentemente en moitos protocolos; sobor de todo nos que competen a tarefas que o doente deberá realizar de xeito autónomo e sen presencia do persoal ( autocoidados , preparación para probas, etc.).

Sobre esa barreira habería mais que dicir; por exemplo como influen os factores de formación, cultura e idade e como está a influír a chegada da nova poboación nese aspecto. Neste punto irrompe con forza unha nova fronte dun tema xa presente e debatido decote mais sen publicidade: A barreira idiomática.

Nunha organización político-social na que conviven pobos con diversas falas oficiais e semioficiais ó mesmo tempo que se ten incrementado a mobilidade das persoas os problemas de comunicación por mor do idioma estanse a por de manifesto de novos xeitos, sorprendentes mais non por elo imprevisibles; que nalgúns territorios se veñen a engadir a vellos problemas comunicativos de raigame idiomático-cultural con fonda implicación "Psico-política".

Así as cousas temos agora que os que facíamos de "tradutores" entre doente e outros profesionais para evitar confusións de mensaxes por mor de coñecementos e suposto "status" lingüístico-cultural vémonos loitando por facermonos entender e por comprender o que nos dín doentes de moi diversas localizacións e culturas nunha linguaxe precaria .Hai moito desenrolado ó redor deste eido como para eu descubrires ren; pero vexo ideas interesantes...

No eido interno os problemas de comunicación tradicionalmente se deberon a problemas de 'posición' e de non entender ou entender mal o que é unha equipa de traballo e a imprescindible orientación de tódolos esforzos cara ó obxectivo da atención ó doente. O compoñente idiomático xogaba un rol secundario ben polo escaso dos movementos demográficos (comparados cos de agora) ben pola posición que no conxunto da sociedade ocupaba cada lingua. Agora isto troca rápida e dramaticamente.

Por unha banda, aínda que escasos, temos profesionais que lle brindan gran valor ó seu idioma non só nas súas comunicacións informais c@s compañeir@s senón que lle outorgan o valor que legalmente ten no eido oficial empregandoo decote nos documentos que reflicten o seu traballo. Mal que ben esta actitude é lida en clave política por outros membros da equipa que, lonxe do ánimo de comunicarse, perciben como agresión calquera emprego de outro idioma que non sexa o seu aínda que entenda (i estea obrigado pola lei a entendelo) o outro idioma. Xa fai moito que sabemos que as observacións de enfermería escritas non se poden emendar mais aínda hai quen tacha ou arrinca o que outr@s compañeiros escriben porque non está na lingua que coñece.

Mais todo isto son "xogos florais" comparado coas situacións que se estan a vivir mercede á incorporación de profesionais da UE ó necesitado sistema sanitario; unha situación que fai tempo estaba restrinxida a certas áreas mais que agora se vai estendendo e que requirirá por parte de tod@s mellorar a nosa predisposición a comunicarmonos; a entender e facernos entender mais aló xa dos criterios legalistas se queremos prestar unha atención sanitaria non xa eficiente, senón efectiva.

No tocante á obriga da administración de protexer, fomentar e velar pola lingua própia se pode escomenzar por aplicar esa obriga nos impresos de todo tipo que aínda hai que cubrir no sistema sanitario e, como suxerencia, me permito sinalar que non se esqueza o tema inmigratorio xa sinalado e que nos impresos se inclúa o inglés como xa se fai en múltiples estados nos que, ben por multiculturalidade propia ou "importada" o pragmatismo obriga. Para un futuro no que se impoña o emprego das TIC quedan as aplicacions de traducción automática estandarizada que permitan compatibilizar a lingua de cada quen coa necesaria e totalmente obrigatoria comunicación efectiva.

A vella pregunta sen resposta

Aproveitando que ningúen "da casa" lle presta atención a este blog vou descolgar unha pregunta que NON está no ambiente mais que si ten que ver co sustancial do tema.

Abertas as especulacións do melón sucesorio sen que estea claro que dita posibilidade exista correu polos pasillos do centro e polo congreso da área local de que si un, de que si o outro... antes de saber si o novo "administrador" será alguén da casa ou alguén vido de fora.

Eis a pregunta; e o tema de debate é, no fondo, a profesionalización da xestión.

Suponse así sen mais que alguén de fora non coñece o centro en profundidade, como moito polos datos publicados e por referencias da xerarquia que lle pode oferta-la posibilidade de 'capitnea-la nave'; mais tamén se lle presupoñen dous elementos fundamentais no eido da XESTIÓN: Formación específica (mais aló de congresos) i experiencia profesional previa (ben no mesmo cometido, ben en outros 'do escalafón'). Dende o punto de vista da politica interna local e tendo en conta que o centro é unha das principais empresas da bisbarra e a que mais emprego xera a arrivada dun novo xestor foráneo podería ser non ben recibida mais encaixaría na liña marcada dende antes das eleccions municipais no Partido Politico que goberna o tema.

A unha persoa do centro suponselle carente desa formación (cousa que ben podería ser un erro) e, salvo alguns casos senlleiros, de experiencia en postos similares e presupónselle (tamén podería ser erroneamente) un bó coñecemento do funcionamento do hospital para ben e para mal; neste tipo de candidato destaca o campo de relacions co 'establishment' pois neste entenderíase que a súa opinón debe ser tida en conta. Ten o principal perigo na desconexión que pode sufrir a nivel provincial e autonómico á hora de percurar recursos ou de facer ver as necesidades que se teñen. Por outra banda un xestor cuio posto "de retorno" sexa no mesmo centro que xestiona pode ter motivacions extras para non tomar algunhas medidas que poden ser precisas ou, polo contrario, pode aproveitar o posto mais para o progreso e os asuntos persoais que para ofrecer solucions e (sobre todo) motivación e ilusións novas á xente que nel traballa.

Bueno, non vos matedes a facer comentarios; ide dun en un que hai tempo... Eu coido que "desta non vai" porque o noso actual xefe está ben en Ponferrada salvo que en Madrid digan o contrario.

O papel da enfermería na RCP

No documento (.PDF 334Kb en inglés) publicado o venres pasado polos colexios de mediciña i enfermeiría e polo consello de resucitación do Reino Unido vense a por en valor o papel dos profesionais de enfermeiria correctamente formados e avalados pola lexislación local na toma de decisions nos procedementos de RCP. Estas decisions incluen a Non resucitación ou o cese do procedemento.

Son cousas como estas as que demostran como se aposta verdadeiramente por validar ós profesionais para a realización das tarefas para as que están capacitados e que institucions son as que teñen que porse "en faixa" para sacar adiante a falla de profesionais que padece o sistema público de saude.

Tamén é certo que logo teñen "chorradas" como as normas de uniformidade que vallame deus...

Seguridade de que?¡¡¡

E tivo que ser xusto nestas detestables circunstáncias nas que a equipa da oficina de seguridade da información da GRS-Sacyl viñera a face-la presentación das medidas de seguridade xenéricas respecto ós ficheiros informatizados declarados no centro.

A min chámame poderosamente a atención a pouca presencia do persoal sanitario nas charlas ainda que vendo o exemplo de como difiren a teoría e a práctica á hora de preguntar detalles e aplicarse o conto no intre de falar mellor foi que non acudise ningúen mais.

Malía a ser un deber coñecido por tod@s a obriga de gardar confidencialidade sobre tódolos datos dos doentes e, en especial, sobor dos datos "sensibles" como o estado de saude, relixión, opcion sexual etc. está moi banalizada na práctica diaria tanto no canto dos soportes de papel como no relativo ós datos que (pode) mostrar unha pantalla ou que se poden cargar nun soporte calquera... moitos son os fallos que cometemos neste eido e mais tendo en conta "as dúas facianas da información" ou sexa o que se dí e o que NON se dí; por exemplo: se digo que alguén 'non está ingresado' xa estou proporcionando un dato a quen desexe atopar a unha persoa en concreto ¿non si?.

En toda manifestación pública ó respecto de un acontecemento do tipo ó que nos enfrontamos o mais que se pode facer dende un centro sanitario é remarcar o dereito á intimidade do doente e da súa familia e lembrárllela a tódol@s que traballamos no centro.

Co outono...

Seica na sanidade co outono non só caen as follas senon que é o tempo dos Congresos e dos rumores... Así que hai unha chea de eventos por toda a xeografía peninsular nas que o principal son as conversas non regladas entre os profesionais, entre estes e os axentes das casas comerciais, entre todos istes e os xestores... ¿u-lo os usuarios?; supoño que na casa, ainda que tamén farán congresos.

Claro, tanta conversa de pasillo non pode dar senón ó ruxe ruxe; cerimonia da confusión na que o fenómeno da bola de neve é o mais común e hai xente que se adica con fruinción a elo por puro divertimento. A marcha dun xerente provoca a 'movilidade' de outro e, xa se sabe, "a rei morto rei posto" polo que se fala das candidaturas potenciais, reais ou fantásticas incluso de terror. Eu coido que non se debe perde-lo tempo nelo porque realmente non ten importancia quen vai chegar senon que importa que vai facer e como pensa facelo.

A única capacidade que, nunha organización ben 'engraxada' e diseñada, precisa un xestor é a de ser CREIBLE na súa implicación con eses obxectivos implicitos que temos os membros da mesma e a de crear ILUSIÓN por mellorar o que se fai e como se fai.

No fragor da polémica

É certo que non seguin o sabio consello de leer, valorar e calar.
Non podía; que un problema tan grave como a falla de facultativos se empregue para falar dunha maquinación ó mais puro estilo 'complot xudeo-masónico' por unha forza política que promove e mantén noutros lares os mesmos mecanismos de xestión que eiquí critica resultoume irresistibel así que fixen este comentario:

No faltando razón en los ratios empleados tanto en el articulo como en los comentarios lo cierto es que la falta de personal facultativo en general es un claro ejemplo de "falta de previsión" desde hace 10 años que a todos toca y que la falta puntual en la UCI del H.Bierzo puede tener otras motivaciones 'de fondo' relativas justamente a esa temida privatización de la que se habla.

En cuanto a las comparaciones respecto a otros centros de la comunidad tiene una respuesta compleja. La dispersión poblacional exige mantener ciertos servicios más allá de los ratios y el reparto actual de los recursos no se deben resolver de un modo traumático (trasladando forzosamente) .Las soluciones de futuro son de aplicación compleja y lenta; resultando, pues, alarmante que aún no se sepa cuales son las opciones elegidas.

Que el P$O€ hable de privatización tiene gracia teniendo en cuenta las "nuevas formas de gestión" que se emplean en las comunidades gobernadas por ese partido y su reiterado uso de conciertos con los medios diagnosticos y terapeuticos disponibles para hacer lo que el seguro publico DEBE: atender a los ciudadanos.

Quero aclarar o tema das 'motivaciones de fondo' para evitar confusions.

Como acertadamente comenta este outro señor dende o principio do verán os facultativos da UCI veñen facendo unha guardia cada 3 días por mor da marcha dun compañeiro...que elexiu a opción da sanidade privada. Como tantos outros coidou que é mellor traballar para o seguro público 'dende fora' que someterse a un sistema que obriga ó persoal a soportar os "sobrecustes" da atención continuada co draconiano sistema das guardias. Do resto do comentário dicir que é certo a ollos vista que o ritmo das obras esta moi ralentizado e que no campo da contratación de persoal aparentemente se teñen desbotado oportunidades de reter a xente en especialidades clave mais tamén é certo que ámbalas obras as leva a Consejería dende Valladolid e que a contratación de persoal na sanidade ten restriccions legais que impiden, por exemplo, ofertar unha vacante dun posto que ten dereito a reserva durante un ano... Polo demáis se cadra alguen con mais coñecementos e memoria lle podera lembrar as súas aportacions pola sanidade berciana.

O mais triste é que o medo ó peche segue sobrevoando en centros e servizos da sanidade pública. Haberá que preguntarse ¿de onde sacan os seus facultativos os centros privados?, ¿que tipo de relación laboral teñen, que retribución, que tipo de servizo prestan?...

PECHADO!!!

Tal é o título da película de terror que viven algúns centros sanitarios por mor da escaseza de persoal facultativo... Outro tanto acontece co persoal que non realiza actualmente gardas nos centros de saúde e que vai escoitando o ruxir do vento das "necesidades do servizo" cando xa pensaban que non voltarían a pasar unha noite en vela en beneficio da comunidade.
Agora xa non son "oubeos de kan" os que dín que hai escaseza de previsión e que, sendo o período formativo dun facultativo duns 11 anos, esa falla de planificación repartese igualmente entre os gobernos actual e anteriores. Tamén somos moitos os que coidamos que certas teimas das 'mentes pensantes' da clase médica teñen que ver cun certo sentimento de posesión e control do mercado laboral que os leva a manter un baixo número de prazas na carreira de medicina i en certas especialidades así como a teima contra o feito innegábel da prescrición enfermeira e outras moitas funcións e tarefas que a enfermería e as súas especialidades poden realizar no canto de ter ós escasos e custosos facultativos facendo técnicas e procedementos xa rutineiros.
Pode que sexa suicida mais aínda está por ver canto crían nas súas ideas os que deseñaron as actuais 'leis básicas da sanidade' aplicando tanto o estatuto marco como a lei de ordenación de profesións sanitarias para por algúns remedios a medio e longo prazo por exemplo á hora de redactar i executa-los planos de ordenamento de recursos humanos evitando ese "centralismo reducido" que tende a concentra-los recursos nas principais capitales para que se podan dar "prestacións novas e punteiras" mentras nos centros comarcais se acumulan as listas de espera... As comparacións de procedementos programados por facultativos dispoñibles pon en evidencia que algúns centros e servizos están sobredimensionados.

Enfermería y Medioambiente

Con motivo del "día de acción blog" me permito publicar este artículo que, creo, de otra manera no vería la luz pues no pasó de la consulta a unos conocidos aunque me cabe la satisfacción de la reciente publicación en Medscape nursing de otro muy similar. Environmentally safe health care agencies: Nursing's responsability, Nightingale's legacy.

ENFERMERÍA Y MEDIOAMBIENTE

Una nueva perspectiva para una vieja tarea

Nieves Feliz Cruz y Xosé Manuel Meijome Sánchez. DUEs Hospital “El Bierzo”.

Anteriormente a la aparición de la “ciencia del cuidar” como disciplina documentada y desde su origen como tal hace más de 200 años, la enfermería conoce implícitamente el alto valor de un medioambiente óptimo para la obtención y el mantenimiento de la salud; tal y como estableció Florence Nightingale (1990: Pág.): “ Ningún conocimiento médico disminuirá la responsabilidad de las enfermeras de hacer lo que hacen, esto es, modificar el medio para promover procesos de vida positivos”1 Tenemos pues como profesión la responsabilidad ética y deontológica de contribuir activamente a la protección del medioambiente como forma de lograr unos mejores estados de salud para toda la población.

La enfermería a nivel mundial lidera esta responsabilidad como demuestran los posicionamientos del CIE2,3 , y de otras asociaciones con gran influencia como la AORN4 (Asociación de Enfermería Quirúrgica de EEUU). En nuestros entornos se percibe una carencia de cultura medioambiental desde los órganos de máxima responsabilidad tanto a nivel asistencial como profesional. Ciertas carencias “desde arriba” (consejo general y autonómicos, colegios, gobiernos, direcciones, juntas de personal y representantes de los trabajadores) no hacen mas que legitimar las loables iniciativas individuales que, a cientos, se observan en los centros y servicios sanitarios en este aspecto y no restan nada a nuestra responsabilidad personal como ciudadanos y como profesionales a este respecto

Siendo, como es, la enfermería el grupo profesional más numeroso de los servicios de salud y teniendo la responsabilidad de asegurar los cuidados de forma continua e interrumpida, no cabe duda que es el grupo que más impulso puede dar a la puesta en marcha de sistemas de responsabilidad medioambiental.

Actualmente la conciencia medioambiental forma parte de las líneas de gestión más avanzadas y ha sido incluida entre los ítems a valorar dentro de los modelos de gestión y evaluación de la calidad más aplicados como el EFQM5 . La concreción de estas líneas de gestión medioambiental responsable dentro de las políticas y directrices de los servicios de salud, puede y debe ser uno de los ejes transversales en los que se apoye la reivindicada participación de la enfermería en la gestión estratégica.

Cabe sorprenderse cuando centros y servicios sanitarios situados dentro de ayuntamientos que suscriben ambiciosos programas de gestión medioambiental como el EMAS6 no poseen en sus planes de gestión referencias sobre consideraciones medioambientales en general ni sea palpable la presencia de una línea transversal de preocupación medioambiental en los diferentes capítulos de los planes de gestión. Sin mencionar la ausencia de una declaración ambiental o, cuando menos, de una política medioambiental enunciada ni su inclusión en las memorias de los centros sanitarios.

Si en la alta planificación cercana parece ausente la preocupación medioambiental difícilmente se va a concretar en planes o disposiciones específicas por ejemplo en lo referente a la mejora de la recogida selectiva de residuos y no sólo en los planes, que al fin y al cabo son palabras, sino en las áreas de trabajo de los propios centros donde brillan por su ausencia o por su escasez y mala colocación los más mínimos mecanismos de recogida selectiva de casi cualquier tipo de residuo con la salvedad de la cantidad de iniciativas solitarias de recogida de residuos puntuales, como por ejemplo pilas, que se realizan contra el viento de la indiferencia general y la marea de la falta de apoyo formal.

Dada la actividad desarrollada en los centros sanitarios, su principal impacto ambiental se debe a la generación de residuos sanitarios aunque todo estudio sobre el comportamiento ambiental y su correspondiente declaración deba englobar también el análisis y actuación sobre los consumos procurando su adaptación a las exigencias de la responsabilidad medioambiental7 .

El principio de “las 3 R”, esto es, la Reducción, Reutilización y Reciclado de los residuos es desde siempre uno de los básicos de la conciencia medioambiental en el que se halla muy implicada la correcta clasificación de los residuos y el correcto manejo que de ellos se realice desde el momento de su generación. A lo largo de nuestras carreras profesionales tod@s observamos y sabemos la infinidad de gestos que mecánicamente realizamos, si los analizamos detenidamente podremos concluir que durante gran parte de nuestra jornada laboral realizamos una continua clasificación y gestión de residuos, clasificación que adaptamos a los dispositivos de recogida de los mismos disponibles en el área donde actuamos y a la información y formación que al respecto recibamos. El ejemplo más evidente lo constituye la clasificación de los residuos biopeligrosos, punzantes y cortantes en los correspondientes envases de seguridad y su correcto procesamiento siguiendo la cadena que la gestión de los residuos peligrosos marca; todo ello en pro no sólo del cumplimiento de las normativas al respecto sino, también de la propia seguridad y de la de quien con nosotros trabaja.

Así es que una persona informada y con una disposición organizada de medios a su alrededor puede contribuir reorientando sus gestos a una disminución de los residuos generados o a una redistribución de los mismos entre las diferentes clases de residuos disminuyendo aquellos cuyo procesado externo sea más insostenible (incineración).La reutilización es una oportunidad continua de ahorro oculta, que únicamente se puede llevar a cabo si se garantiza la transmisión de información sobre los residuos que se generan y las necesidades de material por parte de todos los actores de la atención sanitaria, hilando las sugerencias aparentemente inútiles con las necesidades no expresadas pero conocidas. La contribución al reciclado dependerá en gran medida de la correcta implantación y seguimiento de los sistemas de recogida selectiva y de la incorporación de los criterios de sostenibilidad ambiental en las decisiones de compra este por su capacidad de disminuir y reorientar los residuos que los productos implican en cuanto a volumen y tipo, aquel por ser la forma de captación necesaria y sin la cual no tendría sentido un esfuerzo en este aspecto.

Así pues siendo precisa la incorporación de los principios de “las 3 R” en la organización y gestión de los centro sanitarios todo ello no tendría posibilidad de éxito sin que el grupo profesional más numeroso y con mayor intensidad en la manipulación de los productos en el momento de generarse los diferentes tipos de residuos pusiera en esa rutina diaria de los gestos el alto valor de su conocimiento y su profunda concepción de la ciencia del cuidar más allá de los conocimientos técnicos y de los aspectos concretos de cada caso.

¿Debemos los profesionales de la sanidad aguardar a que las empresas inicien los correspondientes procesos de información, organización y puesta en marcha de líneas de sensibilización medioambiental en las políticas de sus centros?, ¿deben ser sus representantes los que llamen la atención sobre este aspecto y lo reivindiquen en los foros y mesas de dialogo social?, ¿porqué no dar un paso adelante e iniciar los propios trabajadores un movimiento hacia arriba en este aspecto dando un aire organizado a todas esas iniciativas aisladas e individuales?.

El asociacionismo como creación de un grupo de personas con similares intereses no es un invento nuevo ni extravagante, su concreción depende en gran medida de los propios asociados, de su capacidad de trabajo. Una organización lo suficientemente flexible puede facilitar el reparto de los esfuerzos y responsabilidades permitiendo el relevo constante de los “activistas” y colaboradores de la iniciativa; si a esto se añaden las posibilidades de las “redes sociales” merced a las tecnologías de la información permitirían, incluso, el apoyo entre diversos clubes / asociaciones de distintos centro entre sí creando un entramado que posibilitaría el intercambio de pareceres y soluciones a los distintos problemas, una interlocución más efectiva con las distintas fuentes de apoyo y con la propia administración que pronto vería las sinergias de un modelo de gestión medioambiental / sostenibilidad apoyado desde dentro.

Todo ello nos lleva a proponer la formación de un club o asociación interna en las áreas, centros o servicios que focalice su actividad en:

• Recoger información sobre qué residuos se generan en las áreas de trabajo.
• Estudio y análisis de los procesos y modos de trabajo en busca de la mejora en la recogida de los distintos residuos.
• Estudiar la normativa aplicable a cada tipo de residuo sobre su procesado y almacenaje
• Realización de propuestas muy concretas y específicas sobre las oportunidades de actuación.
• El contagio de la información y la captación de la retroalimentación al respecto.
• El pilotaje y apoyo a la puesta en marcha de los nuevos sistemas de clasificación y recogida resolviendo las dudas de los compañeros al respecto.

La organización de estas ‘células de responsabilidad sostenible’, su generación y puesta en marcha es la oportunidad de concretar y conectar con los principios filosóficos y éticos de nuestra profesión si aspiramos de verdad a cuidar mejor en un mundo mejor.

1 Nightingale F. Notes on nursing. Philadelphia: Lippincott; 1992.
2 ICN Health care waste: role of nurses and nursing. [e-book] 3rd ed. Geneva: International Council of nurses.; 2010. Disponible en:  http://www.icn.ch/images/stories/documents/publications/position_statements/E07_Medical_Waste.pdf.
3 ICN Reducing environmental and lifestyle related health risks. [e-book] 3rd ed. Geneva: International Council of nurses.; 2011. Disponible en: http://www.icn.ch/images/stories/documents/publications/position_statements/E11_Reducing_Environmental_Health_Risks.pdf
4 AORN Environmental Responsibility. [e-book] 4th ed. Washington: Association of periOperative Registered Nurses AORN.; 2013. Disponible en: http://www.aorn.org/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=21920.
5 Visionceg.com. Especial Modelo EFQM 2013. [Online] Disponible en: http://www.visionceg.com/index.php/modelo-efqm-2013 [Consultado 30 Dic 2013].
6 Concejalía de Medioambiente del Ayuntamiento de Ponferrada, “¿Qué es EMAS?, Implantación de un sistema de gestión medioambiental” ponferradasostenible.org. [Online] Disponible en: http://ponferradasostenible.org/?q=content/emas [Consultado 30 Dic 2013].
7 Hospital Clínico San Carlos Declaración Medioambiental enero – diciembre 2008. [e-book] Madrid: Hospital Clínico San Carlos.; 2009 pág 48. Disponible en: http://www.madrid.org/cs/Satellite?blobcol=urldata&blobheader=application%2Fpdf&blobheadername1=Content-Disposition&blobheadervalue1=filename%3DDM08.pdf&blobkey=id&blobtable=MungoBlobs&blobwhere=1266140654798&ssbinary=true.

Primeiro paso da futura H.C.

Fai un tempo falara eu criticamente do Tsunami que a Lei de Protección de Datos (LOPD) estaba a representar no eido da atención sanitaria anegando tódolos rexistros; tanto os clínicos como os administrativos e as posibles fontes de datos para a investigación, coa incertidume do "¿Poderei empregar este dato?" i engadíndolle a todo o SNS a grandísima responsabilidade da custodia de datos especialmente sensibles.

Tamén comentara eu que a LOPD ia ser un dos factores determinantes na adaptación das Tecnoloxias da información e comunicación ó eido sanitario e o futuro desenrolo dos sistemas de información e xestión de datos sanitarios.

Pois ben, O consello interterritorial ven de aproba-lo modelo de de Historia Clinica Dixital (HCD) para todo o SNS cun amplo consenso non só entre territorios senon, tamén cos profesionais e cos usuarios. Esta H.C.D. será accesible dende todo o SNS a "profesionais debidamente autorizados" e, como non pode ser doutro xeito, implantarase progresivamente.

AS TRABAS

Aínda queda moito por andar; non están definidos os contidos básicos do que será o primeiro chanzo desta HCD, tampouco existen detalles de como e quen financiará as infraestructuras necesarias para a implantación da "Intranet sanitaria" sobre a que 'correran' os datos. A definición dos puntos de acceso, as autoridades e a concesión de permisos de acceso, copia e reproducción de ditos contidos será un campo no que se verán enfrontados moi diversos intereses i enfoques.

A profesión enfermeira non debe consentir quedar ó marxe do acceso a este sistema e, esquecéndose de funcions e labores, debe atender a que os datos que garantan unha continuidade dos coidados profesionais brindados estéan incluídos neste sistema básico agora de xeito que nos futuros desenrolos non nos atopemos conque para facer constar unha atención, diagnóstico ou intervención teñamos que recurrir ó facultativo ou ó persoal de administración.

As que faltaban

Cando sairan as ordes de integración das fundacions que rexen varios hospitais do SERGAS botara eu en falla ó MEDTEC, a FEGAS e o Centro de transfusión de Galicia. Pois ben, as súas ordes de integración sairon onte día 10 no DOGA.

Agardemos que estes centros de traballo teñan a ben reforzar temporalmente o seu cadro de persoal administrativo de xestión de persoal e se podan facer tódolos anexo I e II sen obstáculos absurdos como as vacacions da única persoa adicada a elo... un prazo de 3 meses pode semellar amplo e deixar de selo por que entre que pides os papeis, os fan chos envían (si é o caso) e tes que solicitar algunha corrección se che van 2 ó lixo. Non esquencer que a todo isto se engaden os procedementos abertos de oposicións, traslados, recoñecemento de trienios ó persoal interino e a carreira profesional.

O que mais escama é que tratándose da mesma administración sanitaria que cotiza polos traballadores sexa cal sexa o seu centro de desempeño e tendo que estar cada céntimo de €uro que se gasta en persoal xustificado e intervido; estando como estamos na era das Tecnoloxías da Información... ¿como é posible que haxa que redactar estes modelos a man e centro por centro?. A ver si cando se cree o rexistro de profesionais do SNS se fai algo ó respecto para poder dispor dun historial laboral certificado emitido pola xerencia central do Servizo de Saude para o que traballas nun só documento.

Chupando da lactancia

Aínda a risco de seren considerado un reaccionario quero facer esta entrada para nos abroncar (incluido eu mesmo, bueno nós mesmos) pola falla de coherencia no tema da lactancia materna.

Nestes días de fomento da alimentación natural na primeira infancia non teñen faltado reivindicacions con aire ata de "cámara oculta" como as 'tetadas' colectivas en salas de museo onde se teñen producido casos de expulsión por dar de mamar a un fill@.

Mais do que ninguén soe falar é da terxiversación do obxectivo real do permiso de lactancia materna; ese que, polo seu nome, se deduce que se fixo para brinda-la oportunidade de que as nais seguisen dando peito ós seus fillos unha vez reincorporadas ó seu traballo ata os 9 meses da criatura.
Xa que o permiso se brinde en caso de adopción pode ser bastánte discutibel... pois aínda que a criatura adoptada sexa recén nada a nai debera pasa-lo trago de poñela ó peito sen brindalle ren e agardar 'a ver si arranca'.

Mais aló desa fantasia própia do cinema temos o esperpento do que se permite facer ás nais de parto natural coas "súas" horas de lactancia. Acumular horas para conquerir días libres. É unha práctica habitual, moi extendida e que facilita moito a xestión dos RRHH pois se pode suplir á persoa cun contrato de "acumulación de tarefas" ou, incluso, prolongar o mesmo contrato de cobertura da baixa por maternidade (ese que na empresa privada está bonificado polo INSS). ¿Facilitan estas prácticas a lactancia materna?, ¿Fomentana?; ¿U-las asociacions que promoven este xeito de alimentación natural?.

Seguramente en pouco tempo os pais 'gozaremos' dun permiso similar...

O Xeito e as presas

No eido da sanidade, xa o temos moi sabido os profesionais, cada avance DEBE levar o seu tempo e a seguridade debe primar por riba do posible beneficio (e non falo do beneficio económico) dunha medida concreta.

Claro que hai presions, mais sempre viñeron dende fora das institucions sanitarias en forma de xente traxeada... Iso non debera estranarnos o que si estrana é cando a presión a fai parte da administración sanitaria indo mais aló do ordenamento xuridico.

A vacina fronte o papilomavirus foi aprobada recentemente pola EMEA que é quen tiña que facelo e as novas medidas de prevención fronte ó terrible mal do cancro de cervix foron acordadas na comisión de saúde pública do SNS que é onde se tiña que facer.

Agora SI é o momento de que as administracions autonómicas se mollen e poñan en marcha as citadas medidas consensuadas con resolucion e, sobor de todo, con fondos. Será precisa unha campaña de información ben documentada respecto a ista nova terapia tanto para os facultativos (pediatras e xinecologos) como para os profesionais que as van a administrar; a estas alturas do desenrolo tecnolóxico e das TIC a ningúen se lle escapa que o mellor xeito de difundir un boletin sería o correo electrónico sobor de todo si a administración lle ten asignado un enderezo de seu a cada traballador. Tamén por este medio se podería facer un seguimento mais inmediato das dúbidas, atrancos e incidencias que xurdan no intre de aplica-las vacinas.

Os anúncios en prensa e as presions maniqueas NON son medidas de saude pública.

Mais perto da R.N.

Dende que escomencei a leer publicacions científicas profesionais me chamou a atención que nas provintes do mundo anglosaxón (a meirande parte e alguhas das mais importantes) as compañeiras enfermeiras citábanse como "R.N.". Mais tarde entendín que se trataba da abreviatura de Enfermeira Rexistrada e, dende aquela, o traducín como Enfermeira Colexiada aínda que eu son bastante reticente a iso da colexiación obrigatoria (por obrigatoria). Ó longo do tempo me confirmei en que dita referencia tiña que ver co xeito de legaliza-la práctica profesional neses paises e non co exercicio profesional en si mesmo.

Agora, no noso medio, coa posta en marcha dos rexistros de profesionais sanitarios consonte o dictaron a LOPS e o estatuto marco semella que se están a dar pasos para a distinción entre un rexistro de profesionais en exercicio (coido que polo de agora só no ámbito público) e pertencer a unha organización de profesionais que se adica -debera- á defensa dos seus intereses.

Nesa confusa función do CGE de REPRESENTACIÓN da profesión perante a administración mais aló dos aspectos formativos e profesionais é onde radica a maior parte dos roces coas organizacions que exercen a función de REPRESENTACIÓN dos mesmos profesionais no medio laboral. As 'zonas quentes' do negocio da Formación Continuada e a Saude Laboral vironse ampliadas nos 16 anos que levo nesto de tal xeito que moita forza de representación se perde adicandose a temas "fora de ámbito".

Pode que ista confusión representativa se deba á propia estructura do medio sanitario e das profesions que nel se desenrolan por esa falla de paralelismo entre a Formación Academica, O recoñecemento administrativo e o exercicio profesional do que xa teño falado. Mais cada organización debera 'centrarse' no que pode ser mais efectivo para os profesionais que cotizamos (obrigados e/ou voluntariamente) de tal xeito que se acade unha profesión autónoma, recoñecida, efectiva para a saude da poboación i eficiente para o SNS.

Por en común o obxectivo do avance profesional require asumir que só mediante a maior responsabilización das accions realizadas a diario se pode acadar o lugar singular que a enfermería merece e que o Sistema sanitario precisa nun intre de grande expansión cuantitativa (pola cantidade de centros e servizos novos) e cualitativa (polos desafios que a Lei de Dependencia e o pulo da I+D+i implican) e de reposicionamento dos roles profesionais debido á nova lexislación -LOPS- e á reforma educativa.

E chegou a hora da analise

Nunha conferencia-evento da fundación Bamberg en Madrid a conselleira tivo, por fin, a nobreza de expresar a ecuación pola que as novas 'oportunidades de xestión' son válidas mais as fundacions non.

Todo se resume en que as fundacions non actuaron conforme ó principio de autonomía co que se xustificaron ainda que non quixo entrar na valoración do 'modelo Alzira' por "carecer de datos"... É curioso que se prescinda das fundacions porque presentaban déficits contables e non se critique un modelo no que ó déficit xa foi aflorado nun ocasión mercede a un truco contable. Pensará a nosa conselleira que non coñecemos a historia dos contínuos déficits que veñen presentando os centros da "xarxa" catalana dende hai 40 anos, a fundación Jimenez Díaz e tódolos hospitais da administración nos que se tentou implantar o famoso contrato-programa?

Nen o modelo SIGNO no seu intre foi quen de identificar por onde se ian os cartos nos hospitais de tal xeito que o pagado pola actividade non chegaba para cubri-los gastos orixinados... E non, non eran as dilacions no pago da administración as que xustificaban (e xustifican) os altos custes dalguns suministros nos centros sanitarios nen a xestión draconiana do persoal sanitario ou non puido evitar que os índices de absentismo fosen os que son.

Pode que a centralización das compras permita conter en certa medida os prezos dos suministros mais comuns, seguramente a actuación de axencias de avaliación tecnolóxica e a obrigatoriedade do seu visto e prace conquira que os proveedores de tecnoloxía teñan que xerar novas estratexias para penetrar nos centros/servizos cos novos productos, pode que a externalización de toda a actividade non clínica cumprindo o paradigma da empresa privada de "adicate ó que sabes" disminua a conflictividade social nos centros ó prezo de aumenta-la súa complexidade de xestión diaria··· Hai moitas incognitas respecto ás novas alternativas para os centros de provisión de servizos sanitarios, pero cada vez resulta mais evidente que algo se está a facer mal nalgures cando hai centros privados que, tendo asignadas areas sanitarias SI acadan beneficios e os centros públicos non conquirer xustifica-lo seu presuposto coa súa actividade.

A evolución dos recursos

A obriga principal do seguro público é PRESTAR SERVIZO e para elo, dende sempre, se ten servido dos medios ó seu alcance tanto públicos coma privados consonte sinala a Lei Xeral de Sanidade.

Asi, temos moitos centros privados realizando prestacions específicas e/ou probas diagnósticas/terapeuticas a doentes con cargo ó seguro público. Temos, incluso, sectores de poboación (áreas de saude) que teñen como centro de atención especializada asignado un centro privado... Co tempo se ten chegado a tentar empregar a xestión privada cos própios centros públicos e, dende hai pouco, encarga-la construcción e xestión dos centros públicos a empresas privadas.

Nese camiño non debera sorprender que algúen avezado e con experiencia en EXTERNALIZACIÓN de servizos como o transporte sanitario ou a xestión dun centro periférico de hospitalización básica e urxencias realice técnicas terapeuticas puntuais nas instalacions públicas en horario non habitual facendose cargo do seguimento dos doentes ata darlle-lo alta. Non se trata mais que de unha prestación "por obra ou servizo" que, como calquer concerto puntual, remata cos coidados inmediatos á técnica/intervención realizada.

Outro conto sería (i é nalguns sitios) que a estes concertos se lles aplique o xa moi estudado CUSTE POR PROCESO e se incluan nel as consultas previas e de seguemento facendose cargo o prestador do concerto das atencións relacionadas co seguimento dos casos 'adversos' ou asumindo o custo deste seguemento polos centros públicos. Iso aseguraría a competencia en termos reais.