Google+

Herramienta imprescindible

Puede que el MSC perdiese mucho presupuesto y muchas competencias en el proceso de transferencias y en las reorganizaciones que se realizaron para intentar fomentar la Investigación; pero lo que ha ganado es en iniciativa y en coherencia.

Hace 10 meses en las III jornadas internacionales sobre seguridad del paciente se comentaba la absoluta necesidad de equiparar los daños consecuencia de efectos adversos en la atención sanitaria con los producidos en los accidentes de tráfico de modo que la escalada en las indemnizaciones dictadas por los tribunales no lleve a una "americanización" del aspecto jurídico de al asistencia sanitaria. Como se sabe; no es extraño que en las salas de espera de los hospitales de EUA se encuentren anuncios e incluso comerciales de bufetes de abogados que se ofrecen para tramitar posibles reclamaciones a cambio de un porcentaje de la indemnización obtenida.

Pues el MSC y el de justicia están cerca de publicar el baremo de daños sanitarios (según manifiesta acta sanitaria) que cuantificará las indemnizaciones de los eventos adversos reduciendo la variabilidad de las cantidades a pagar en estos casos y frenando su escalada; esto debería contribuir a que los seguros profesionales estabilizasen sus crecientes precios.

Por otro lado; sigo sin descartar la idea ya publicada en el blog del plan de calidad del SNS de una agencia estatal que se encargue de la tramitación 'amistosa' para los casos en los que el usuario requiera un "resarcimiento moral".

Esta es una faceta importante de la estrategia de seguridad del paciente; reconocer los errores y sus consecuencias

Comparacion incomparable

Son dúas situacions que calquera que coñeza as xogadas vai poder identificar mais a ver que opinan os que non as coñecen.

1) Nun centro V do servizo de saúde G vanse a incorporar as persoas dunha oposición-concurso. O centro e os sindicatos acadan un acordo para que as persoas que xa viñan traballando no propio centro queden nos postos de traballo que ocupan "provisionalmente" e para as que se incorporan "dende fora" vaise facer un acto público para escoller entre os postos vacantes seguindo a orde de puntuación publicada no diario oficial. Ata o de ahí todo perfecto.
Pega 1: As persoas teñen 1 mes para incorporarse e, semella, non se lles vai permitir acudir ó acto de escolla e logo non incorporarse ata o prazo... concúlcase ese dereito a o prazo de mes co argumento de que ese aprazamento fai variar á persoa que ten que cesar para a incorporación.
Resposta 1: ¿para que estan os preavisos?; Caso: ABC vai ó acto de escolla porque ven 'de fora' cando lle toca escolle a praza Z1 e resulta que lle corresponde cesar a DEF; pois como DEF xa ten a carta de preaviso cesará ó día que ABC se incorpore.(punto). non hai mais lerias.
Pega 2: ¿Porqué entón a dirección fai acudir ós interesados (do centro e de fora) días antes, en citas individuais para, co aquel de lle dar os uniformes e as taquillas facer o que, semella, un "cálculo de previsions"?...
Resposta 2: A mín só se me ocurre que se tenta saber si a persoa en cuestión vai pedir ou non unha comisión de servizos a outro centro pois dada a situación xeografica do centro V é algo que lle acontece con frecuencia. Iso "sendo bó"; posto a "pensar mal" se pode pensar en 'entrevistas encubertas' ou cábalas para non cesar a persoas concretas que, a verdade, me semellan increibles.
O caso é que varios centros do servizo de saúde G estiveron a facer esta "rolda previa" dándolle a impresión ´@s interesados de que a cita era ineludible...

2) No centro B do servizo de Saude C na categoría AE vai mais de 18 meses que se incorporou a xente da santaope, 15 que se incorporou xente dun concurso de traslados normal e 7 meses que se incorporou xente dunha oposición normal... As persoas escolleran no seu momento o que se lles ofertou de xeito provisorio ata que se fixera unha movilidade interna que, xa tivo lugar e na que participaron as que proviñan dos primeiros 2 procesos. Dada a estrambotica situación da santaope que aínda o pasado día 14 recibia unha nova gota dende o BOE pois as persoas que por sentenza se viron recoñecidas no seu dereito a ter un nomeamento esixiron que se lles ofrecera a oportunidade de escoller 'antes' que as persoas da derradeira oposición 'normal'... e neso se está. Para a categoría AE (¿porqué só para esa categoría?) se vai facer un acto ¿público? para escoller seguindo ¿que orde de prelación?... atópome algo confuso mais quero deixar constáncia de que se fai coa adquiesencia sindical porque logo si xurden novas vacantes en virtude de novas sentenzas do gotear por ter malfeito as cousas que non se diga que ´@s demais non teñen dereito a escoller na situación que existira 'antes' e non como lles cadrou.

Iso si, todo semella moi embrolloso mais é preferible ó que acontecería si se tratase de centros "nova forma de xestión" nos que, seguro, non había nen oportunidade de escoller...

10 anos de... Bierzo

Aínda que foi onte o día como xa había algo mais importante que sinalar e tiña a entrada escrita vai tempo deixo esta para o 16.

Van 10 anos que o BOE publicou a que sería a derradeira tanda de nomeamentos dunha oposición "normal" e que significou para os catro de casa unha viraxe cara ó descoñecido...

¿Variou tanto a miña situación laboral?; Si, supoño que agora non son tan consciente como cando cheguei porque daquela todo era un entramado de asuntos importantes a resolver e encaixar. Monetariamente perdín algo mais polo turno de mañans que polo troco de administración, no canto das condicions pois variou dabondo... deixei de estar teoricamente ó albur da simpatía que lle despertase ós meus inmediatos superiores.

Non me considerei nin daquela nin agora mellor que as persoas que con mais ou menos experiencia traballaban canda min con contratos eventuais/vacantes, para mín tratouse só dunha cuestión administrativa, eu non decidín como se dan os contratos indefinidos (ó final un nomeamento é iso) é mais, eu preconizo que a administración un sistema permanente ben ponderado de contratación temporal e cobertura de vacantes e nomeamentos por baremo (tempo traballado + méritos de I+Do+For) sería mais barato i efectivo. Constituiría un primeiro escalón na carreira profesional...

Levo aprendido algunhas cousas e coido que teño oportunidade de aprender moitas mais malía ós intres de desalento e os cabezazos contra os muros; a enfermería ten un amplo papel no medio cirúrxico no desenrolo das súas competencias e dos seus propios procesos para atender ós doentes como no aspecto técnico e de relación cos outros profesionais que alí traballan. Nelo estou e nelo sigo.

Día mundial do lavado de mans



A OMS lanzou hai xa 3 anos os desafíos mundiais pola seguridade do doente escollendo como primeiro chanzo desta "escaleira da seguridade" o lavado de mans. Baixo o lema "Unha atención limpa é unha atención segura" a organización conminou a un bó feixe de paises e socios colaboradores para a realización de campañas de fomento do lavado de mans nos centros sanitarios e se asignaron importantes cantidades de cartos á difusión e investigación sobre o tema.

O programa foi 'deslizandose' polo escalafón organizacional e vai cousa dun ano que chegou ó meu centro no que se fixo unha campaña sobre a limpeza de mans, mais non sobre o lavado de mans con xabón sinon sobre o emprego de antisepticos alcoholicos colocados estratéxicamente nos postos de traballo nos que se realizan as tarefas mais comuns (carros de curas, zonas de carga de medicación, boxes de urxencias) o que requeriu tamén un investimento en dispensadores e antisepticos.

A eficacia i efectividade do lavado de mans no combate contra a transmisión das infeccions tanto na actividade xeral como, mais concretamente, dentro dos centros de atención sanitaria. Malia todo a forma na que se realizan distos lavados e a súa frecuencia seguen a ser obxecto de estudo e non está de mais lembrar hoxe o publicado recentemente que concluía que o lavado de mans con auga e xabón con frecuencias de ata un 40% do requerido resultaba igualmente eficaz.

De tódolos xeitos o lavado de mans salva vidas e non debera ofender a ningun traballador da sanidade que se lle lembre a importancia desta medida tan simple.

Debate contrastado

Mira que no me preocupa que me clasifiquen aquí o allí, pero si me gustaría oir todos los puntos de vista; por eso, tras citar la jornada del día 15 organizada por la Fundación alternativas quiero ahora citar al 'otro bando'.


La fundación Signo organiza las IX jornadas de gestión y evaluación sanitaria con un muy denso programa en el que yo destaco la mesa 1 "EL MARCO DE CONTRATACIÓN DEL SNS: ¿UNA HUÍDA HACIA DELANTE?" que, centrada en los RRHH parece que va a 'atacar' el tema de la carrera profesional, la movilidad del personal y los incrementos salariales y la pérdida de oportunidades que esto ha significado para la eficiencia del sistema.

La mesa 3 centrada en el tema de la seguridad del paciente con un título algo provocador...SEGURIDAD Y GESTIÓN DEL RIESGO. MODA PASAJERA O NECESIDAD IMPERIOSA, y que parece una respuesta 'obligada' a un tema muy de actualidad, pero que siempre ha estado ahí y será cada vez más importante.

La mesa 9 NUEVAS ESTRATEGIAS QUE GARANTICEN LA PRESTACIÓN DEL SERVICIOS EN UN ENTORNO CON ESCASEZ DE PROFESIONALES presentará, seguro, propuestas novedosas para un problema que aqueja a todo el sistema, pero especialmente a los centros pequeños con escasas perspectivas de desarrollo profesional.

En fin... que se trata de la puesta de largo anual de uno de los "think tank" sobre el sistema sanitario que más a preconizado la búsqueda de alternativas para los problemas que presenta el SNS en la actualidad y los previsibles en un futuro próximo.

Publicacións vento en popa.

Como se pode apreciar engadín novos enlaces no lateral porque coido que cantas mais vías de entrada mais xente se poderá favorecer da útil información que ofrece tanto á Paxina do Plan de Calidade do SNS como ó coherente esforzo de GuiaSalud.

Como exemplo vos quero traer a "Guía de Práctica Clínica de Enfermería: prevención y tratamiento de úlceras por presión y otras heridas crónicas" (.PDF 4 Mb) un documento elaborado na comunidade valenciana por unha equipa de enfermeir@s de distintos ámbitos que, penso, vai marcar un fito na abordaxe da prevención e tratamento das UPP; que, non esquezamos, 'sinalan' directamente á enfermeiría e son un "EVENTO ADVERSO" prevenible clásico e un indicador da calidade da atención enfermeira (algo que se inclue na propia guía).
A guía ten un plantexamento científico impecable incluindo unha breve guia Diagnóstico-NIC-NOC, abondosas e pertinentes referencias, unha maquetación ben coidada e ilustracions e fotos dabondo para clarificar dúbidas. Fai un percorrido exhaustivo mais non demasiado extenso das diferentes alternativas dispoñibles no eido dos apósitos que pouco dista das tan necesarias guias de compras baseadas na evidencia.

Cuidados transfronteirizos en la UE

A propósito de una chuzada no del todo correcta me parece que debo darle una vuelta al tema de la atención sanitaria a ciudadanos de la UE desplazados a otros paises de la Unión.

Como punto de referencia partimos de que a la mayoría de los ciudadanos del estado español se les dispensa atención por parte de las estruturas pertenecientes, dependientes o concertadas con los servicios de salud de las comunidades autónomas (lo que la ley general de sanidad llama SNS), dentro de un catálogo aprobado por el consejo interterritorial y sin más coste que un 40% del precio de los productos farmaceúticos dispensados en régimen ambulatorio y otras atenciones domiciliarias. De estas prestaciones la propia LGS excluye todas aquellas que, por ley u norma, se encuentran bajo la cobertura de sistemas de aseguramiento tal como los accidentes de tráfico o de trabajo.

Uno de los puntos fuertes que el señor Feijoo y su equipo 'vendian' en los proyectos de fundaciones sanitarias de Galica era el hecho de que estas facturarían y cobrarían esas atenciones a precio de coste y no a los ridículos precios tasados por las aseguradoras. De mi experiencia en aquella etapa y de lo aprendido por el camino (y nunca mejor dicho de Verín a Ourense y vuelta) me quedó la sensación de que algo de cierto había y hay en ello.

Como se puede comprobar facilmente en verano, la de zona de Verín, Laza, Riós, Castrelo etc. partieron muchos emigrantes hacia europa en los años 70. Emigrantes que retornan en sus vacaciones y que tienen, como todo el mundo, problemas de salud. Así que, desde el principio, la FHV hubo de lidiar con este tema pues el SERGAS solo se hacía cargo (a un precio prefijado) de las atenciones con cargo a la SS y no de las correspondientes a las aseguradoras y mutuas y mucho menos de los seguros extrajeros.
Comenzó así el arduo aprendizaje, la captación de información, el seguimiento, el papeleo para intentar garantizar que el hospital cobraría las atenciones dispensadas a asegurados de la UE. Tras un par de años ya sabíamos, más o menos, que documentos imprimir y dar a firmar y que documentos copiar. Todo era cuidadosamente recopilado y enviado a una dirección general en Madrid que se encargaba de tramitar esos pagos con los paises de origen de los ciudadanos atendidos. El pago realizado variaba según el tipo de atención prestada (urgente o programada) y según el país de origen pues algunos, como bien se indica por ahí, no cubren la prestación ortoprotésica.
Lo cierto es que, pese a dar a firmar una aceptación de gastos el hospital no cobraba a los pacientes la atención pese a que juridicamente si podía pues era una empresa; los hospitales 'administrativos' si que no podían cobrar ni a extrajeros, ni a mutuas ni a seguros... digo podían porque ahora parece que se realiza una 'facturación a terceros' (¿y quien son los segundos?).

Ahora las comunidades que no han escatimado (más bien al contrario) recursos en la captación de turismo y de residentes turistas se encuentran con el problema que les representan las atenciones dispensadas a ciudadanos de la UE que, bien por rapidez (lo dudo), bien por comodidad, bien por que se incluyen presaciones que en sus países tendrían que pagar, bien por evitar el cuantioso pago previo (del que recuperarían gran parte, pero después de meses); por lo que sea. Son atendidos en sus servicios de salud; y no estamos hablando de atenciones urgentes o indemorables, estamos hablando de tratamientos para patologías de media o larga evolución que, además, tienen un coste medio más bien elevado e incluyen materiales protésicos.

Se trata de un efecto observado desde hace tiempo, focalizado en zonas concretas (por eso mi comentario sobre Galicia-Portugal) y que, creo, tiene otros factores 'detrás'.

Aún así la comisión europea lanzó el pasado 2 de Julio una propuesta de directiva sobre la aplicación del derecho de los pacientes a la asistencia sanitaria transfronteriza en la UE y al derecho al reembolso. Aquí os pongo un párrafo del documento (.PDF en castellano 256 kb)

Finalidad de la Directiva
La finalidad general de la presente propuesta es garantizar la existencia de un marco claro para la asistencia sanitaria transfronteriza en la UE. Esto requiere una actuación destinada a eliminar los obstáculos a la prestación de asistencia sanitaria
transfronteriza que ponen en riesgo la consecución de un nivel elevado de protección de la salud.
La incertidumbre sobre la aplicación general del derecho al reembolso de la asistencia sanitaria dispensada en otro Estado miembro está creando obstáculos en la práctica a la libre circulación de los pacientes y de los servicios de salud más en general. Esto se puso de manifiesto en la investigación y la consulta que precedieron a estas propuestas, incluidas las encuestas a ciudadanos, en las que quedaron patentes niveles muy amplios de incertidumbre, así como por el elevado número de pacientes que deberían haber tenido derecho al reembolso de la asistencia sanitaria transfronteriza y que, sin embargo, no lo reclamaron.
Siempre que se dispense asistencia sanitaria, resulta esencial procurar a los pacientes:
– información clara que les permita elegir con conocimiento de causa en relación con la asistencia sanitaria que les afecte;
– mecanismos que garanticen la calidad y la seguridad de la asistencia sanitaria dispensada;
la continuidad de la atención entre los distintos profesionales y organizaciones tratantes; y
– mecanismos para garantizar las vías de recurso y las indemnizaciones adecuadas en caso de daños resultantes de la asistencia sanitaria


Al parecer el debate en el europarlamento gira más en torno a los efectos de esta libre circulación que a la existencia del derecho en sí; se teme que algunos sistemas de salud nacionales puedan sufrir un colapso debido a una 'avalancha' de ciudadanos de la UE... También se ha hablado de una búsqueda del beneficio empresarial, que es más o menos lo que apunto yo... que si tengo un concierto y opero 'a esgalla' prótesis que cobro a tocateja y luego mi servicio de salud tiene que lidiar con los paises de origen pues no es, ni por asomo, lo que describí que pasaba en la FHV.

Yo aludo tambien a la posible intención de usar esto como justificación para introducir elementos de copago o remodelar el funcionamiento del sistema hacia un modelo de rembolso. No olvidemos que ahora 'gracias' a europa pagamos en los museos y, pronto, en las bibliotecas públicas...

¿Es malo en si el copago o el rembolso?; Para quien realmente no posee ingresos enfermar puede suponer un terrible dilema, pues puede necesiar un crédito (lo que en el actual marco no es muy barato) para pagar hoy 100 y que mañana le devuelvan 90 y deba pagar los otros 10 + intereses... El copago... 3/4 de lo mismo. A ver quien es el 'guapo' que le pone este cascabel al gato.

Visions de Portugal IV

¿E que hai en Portugal sobre o tema da seguridadade do doente?

Para elo a organización do congresso empregou dous focos:

Un centrado nas infeccions nosocomiais (I.N.) nas que Portugal, coido, está por diante no que é "músculo lexislativo" pois a lexislación creou as Comisions de Control de Infeccions (CCI) nos centros hospitalarios mais tamén como órganos da dirección de saúde pública das axencias rexionais de saúde. Estas comisions estan obrigadas a remitir informes periódicos de incidencia, prevalencia e medidas tomadas contra as I.N., contan cun cadro de persoal fixo (SEMPRE con 1 enfermeira por centro hospitalario) e con persoal que debe adicar un número de horas semanais ás labores da comisión (microbiológos, facultativos asistenciais de diferentes departamentos). Realizan tamén as labouras de difusión das iniciativas para o control das I.N. e programas de formación para todo o persoal.

Interesante me semellou a iniciativa de incluir no informe de alta de calquer doente intervido nun hospital unha especie de "cupón pre-enchido" para que a enfermeira de atención primaria lles remita (a custo xa pagado) informado sobre a evolución do doente pois, segundo os seus datos, un 20% das infeccions de ferida cirúrxica non constan porque son diagnosticadas e tratadas en A.P. Sería este outro campo de investigación para a enfermería...

O outro foco protagorizouno o Doutor José Fragata cunha exposición ampla sobre os conceptos fundamentais dos riscos na sanidade e sobre como afrontalos dende unha cultura da "non ocultación, non culpabilización" e o doble campo de actuación proactivo e de análise dos factores (sempre multiples) que levan a un EA.

Tiven a sorte de ser sorprendido por conceptos que coñecía mais non tiña ben asimilados como a "Perfomance axustada á complexidade" da que fala neste libro (acepto donacions) e delinea neste artigo ou como a acumulación de 'eventos minor' ten mais importancia para a aparción dun EA do que a maioría pensamos e citou para elo o artigo de Marc R. de Leval "Beyond Flatland"; un exemplo de análise do entorno de prestación da atención sanitaria dentro do marco teórico do caos.

O Doutor Fragata xunto con outros profesionais está a preconizar a posta en marcha dun sistema integrado de xestión de riscos na sanidade portuguesa que inclua un rexistro de EAs 'mixto'; en parte obrigatorio (EAs graves) i en parte voluntario ('near miss' e EAs non graves). Un plantexamento no que mencionou a iniciativa do Plan de calidade do SNS (en concreto o ENEAS) e, tamén, o problema deste por ser a estructura da sanidade española descentralizada.

Comentario ignorante especializado

Es evidente que en España, aparte de figurantes y figurines, en la profesión de cuidar hay un buen puñado de profesionales que SI están en contacto con la realidad de lo que se cuece en nuestro entorno y que podrán identificar la ignorancia de lo que comento en una sola lectura.

Aclaro esto para comentar que aún así veo lógico que sea desde una prespectiva europea mixta; esto es científico-profesional, pero tambien de mercado de trabajo, desde la que se delimiten las líneas generales de las especialidades sanitarias y algunos aspectos troncales de la formación de grado de los futuros profesionales sanitarios europeos.

Así las directrices de la EACP son un ejemplo del esfuerzo que se debe realizar para, por un lado dotar a un campo de conocimiento de una escala de los mismos a implementar en los distintos niveles de formación y por otro argumentar la necesidad y oportunidad de una especialización de los profesionales de salud en un campo y los contenidos y herramientas formativas oportunas para dicha especialización. Teneis una reseña en castellano en la web de SECPAL.

La importancia de estas directrices y de otras que desconozco por no tener dedicación académica es que son asumidas por las autoridades políticas europeas (en concreto estas por el Consejo de Europa) y, aunque reconozco que en todas las organizaciones hay sesgos de los individuos, esto las dota de un 'peso' transnacional que no parecen obtener las divisiones y delimitaciones de campos especializados que realizan organizaciones nacionales.

Telón final

A opereta chega ó seu fin... o Bocyl deu por bós os resultados coñecidos. Hoxe tomarán posesión as persoas que conqueriron as prazas.

COIDADOS PALIATIVOS NA UE.

Recentemente acta sanitaria publicou unha reseña da 'parte española' do informe que sobre os coidados paliativos na UE encargou o comité de medioambiente, saúde pública e seguridade alimentaria do parlamento europeo (.PDF en inglés 1Mb). Eiqui vos traduzo unha parte que me resultou de interés ó fio do que opino sobre a situación das especialidades de enfermería na UE.

A Preparación das enfermeiras:

Mentres que a evolución da preparación xeral da enfermeira en Europa occidental se ten enfocado dun xeito mais académico (dende unha aproximación baseada en habilidades), segue a ser esporádica nos países do leste, ó chou e inconsistente; o mesmo é certo para o adestramento da enfermería en coidados paliativos. A pesares de que a importancia da enfermería no desenvolvemento histórico do movemento de coidados paliativos é incuestionable(1), ten habido poucos intentos de especificar e defini-la formación precisa para esta disciplina. O concepto de Enfermeira especialista en coidados paliativos ou Enfermeira de coidados avanzados, que ten demostrados resultados en termos de beneficios para os doentes e o sistema(2), non está ben desenvolvido fora do RU e Irlanda. Outros problemas como a mobilidade persoal, o acceso a materiais de aprendizaxe e á literatura (a maior parte das veces dispoñible só en inglés) e a falla de perspectivas de carreira tamén limitan o desenvolvemento.
Dito isto ten habido algúns desenrolos en educación de enfermería paliativa a nivel europeo en liña cos obxectivos do enfoque baseado na definición da OMS (2002)(3), incluíndo as directrices EAPC para a educación de enfermería paliativa(4). Estas ofrecen suxestións sobre o contido, os coñecementos e as habilidades precisas para acadar un certo nivel de práctica e serviron de base para a educación pre e posgraduada en 11 países da UE incluíndo Holanda, Bélxica, Italia, Francia e Luxemburgo. Dos niveis suxeridos polas directrices EAPC (básico pre e posgraduado, posgraduado avanzado i especialista) só o primeiro é doado de acadar para os estudiantes de enfermería. Ademais, a importancia da posición dos coidados paliativos no curriculum é moi variable en termos de número de horas, contido e a experiencia do docente. Evidentemente, a avaliación da educación dos coidados paliativos segue sendo débil o que fai preciso un rigoroso programa de investigación neste eido.
Segundo as directrices EAPC as enfermeiras de coidados paliativos deberían demostrar competencia en cinco dominios da práctica enfermeira; o doente, a familia, o traballo en equipa, os aspectos sociais do coidado e a relación coa estructura local do sistema sanitario. A educación avanzada debera ofrecer simultaneamente unha exposición profunda ós elementos teóricos e clínicos da disciplina, tendo en conta a necesidade de auto-conciencia como profesional fronte á morte dos demais e o seu impacto, a necesidade de canles claros de comunicación e unha dimensión ética na que basear a mellor práctica de coidados paliativos. Para demostra-la súa competencia a enfermeira en coidados paliativos debe ser capaz de demostra-la súa capacidade para observar, avaliar, xerar unha resposta ás necesidades do doente e avalía-lo seu éxito ou fracaso en tódolos casos i tódolos niveis, segundo a súa experiencia e formación.
O desenrolo de habilidades debese enfocar (no nivel básico) nas medidas de confort que deben ser tomadas para aliviar e suavizar, preferible a tratar, por exemplo, a atención ó coidado da boca, a posición, a atención ás áreas de presión e o balanzo de fluídos. É particularmente importante desenvolver a educación a este nivel no xeito mais cohesionado. A chegada de internet e a formación en liña mostrase como unha ferramenta útil –unha enfermeira educadora do RU desenrolou un existoso programa en liña para enfermeiras que traballan en países en desenvolvemento- no nivel avanzado (é de notar que o nivel B da directriz foi desenrolado tendo en conta as necesidades da enfermería que debe actuar como persoa de referencia local así como alguén que traballa en áreas clínicas non especializadas) debería haber un crecemento mais forte en tódolos aspectos clínicos da dor e o manexo dos síntomas e o tratamento, estas habilidades deberían practicarse en unidades de coidados paliativos e basearse en grados de autonomía e na capacidade de tomar decisións clínicas independentes de outros profesionais.
A un nivel europeo, un compromiso cos educadores da enfermería sobre o desenvolvemento dun currículo que de resposta ás necesidades das enfermeiras e ás de coidado dos doentes e usuarios do servicio é o seguinte chanzo de un programa integrado de educación de enfermería en coidados paliativos en Europa.

(1)Clark D editor. ‘Cicely Saunders Founder of the Hospice Movement Selected Letters 1959-1999’ Oxford: Oxford University Press, 2002
(2)Larkin P. ‘Nurses and Nurse Practitioners’. In: Walsh D et al (eds.) Palliative Medicine. Philadelphia: Elsevier, 2007
(3)World Health Organization. ‘Definition of palliative care 2002’ Available from: URL: http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/print.html
(4)Larkin P. ‘Developing a nurse education network across Europe’. Int J Palliat Nurs 2005; 11:420-2.

Farei os oportunos apuntamentos nunha vindeira entrada.

Debate

O vindeiro 15 de Outubro (día mundial do lavado de mans, que xa ten coña) terá lugar un de eses debates dos que pode que non saian conclusions palpabeis mais si que se definirán cuestións de fondo....



O tema é que as nas mesas estarán representadas as actuais visions do sistema sanitario e sobre elas planeará a crise financieira, a económica e os puntos fortes e débiles de cada modelo de prestación.

Ó fio do dito na anterior entrada pode que se trate de un debate moi esclarecedor...

Visions de Portugal III

As 'novas' ferramentas de xestión en Portugal

Como non son mais ca un observador-lector non teño AUTORIDADE para emitiren xuizos mais si quero deixar unhas pinceladas do que percibin nestes días en Portugal sobre as alternativas á xestión administrativa tomadas polo nosos veciños.

Xa na década dos 90, simultaneamente á implantación das Fundacions en Galicia, en Portugal xurdiron varios hospitais e Unidades locais de saúde que adoptaron tamén modelos organizativos privados mais con capital público. Lembro de aquela época a pregunta que o Directivo do entón Hospital Distrital de Chaves lle fixo ó Xerente da extinta Fundación Hospital Verín de ¿canto custa vostede en Portugal? que non deixaba lugar a dubidar de que alí continuarian nesa via. Magoa para o interrogado non ter collido aquel carro.

Uns 8 anos dempois, xa ben entrados no novo século iniciouse o rapidisimo proceso de empresarialización nos hospitais 'tradicionais'; para elo fixeronse algunhas transformacions na estructura do sistema creandose a Administración Central do Sistema de Saude como órgano do ministerio da saude con competencias sobre a contratación dos servizos asistenciais no relativo á planificación estratéxica e a avaliación de resultados. Desta dependen as Axencias Rexionais de Saúde que é quen deseña, asina e vixila o contrato-programa de cada centro e os requisitos de calidade e acreditación, ten as competencias de inspección e control das condicions da prestación nos centros. Dende 2003 case a metade dos hospitais de Portugal pasaron a ser "Hospitais EPE"; moitos deles en forma de complexo hospitalar que integra centros (unidades) en vilas e cidades diferentes; por exemplo o Complexo hospitalar de tras-os-montes e alto Douro que integra ó Hospital de Vila Real e ó xa citado de Chaves. O resto dos hospitais do sistema son chamados "Hospitais SPA" (¿terá segundas intencios este nome...?.

Sobre os resultados desta experiencia só vou facer un apuntamento persoal antes de citar unha resposta con autoridade. Dende o troco de modelo xa se sucederon gobernos de diferente cor que non se apresuraron a desfacer o feito por cuestión de principios senon que o estudaron seriamente e o avalían no que importa; o impacto para a poboación. Agora vos deixo esta cita (en castelán) dun traballo presentado na Revista Asturiana de Economía (.PDF).
En 2002 el gobierno portugués decidió dotar aproximadamente a la
mitad de los hospitales públicos de estatutos más empresariales, adoptando estatutos muy parecidos a los de empresas privadas, aunque el capital siguiese siendo totalmente público. Los hospitales empezaron a funcionar bajo los nuevos estatutos en enero de 2003. La extensión y la naturaleza del cambio son tales que esta política es un experimento natural en el diseño institucional de hospitales que puede ser de interés para otros países que tengan un Servicio Nacional de Salud que posee y gestiona hospitales.
Se han llevado a cabo varios estudios que comparan la actuación de los hospitales transformados (“Hospitais EPE”) y los hospitales puramente del estado (“Hospitais SPA”), (Harfouche, 2005; Gouveia et al., 2006). El último fue el resultado de una comisión de evaluación establecida por el nuevo gobierno que asumió el poder en marzo de 2005. Jacob (2005) provee un resumen de algunos de estos estudios complementado con un examen más profundo de un hospital en particular.
La conclusión principal que se obtiene de estos estudios es la ausencia de diferencias significativas en la actuación entre los dos grupos de hospitales, en términos de resultados en salud y de cambios en la productividad Harfouche (2005) no encuentra ninguna diferencia estadísticamente significativa en los niveles de eficiencia entre los dos grupos de hospitales.
Por otro lado, Gouveia (2006) encuentra, con una estimación de función de costes, que los costes son menores para el nuevo formato de organización, aunque para muchos indicadores de actuación física no se detecta ninguna diferencia estadísticamente significativa.
Jacob (2005), en el estudio de un hospital concreto funcionando bajo los nuevos estatutos, sugiere que, según los gerentes del hospital, las restricciones principales a la gestión hospitalaria todavía no han sido superadas por completo. Los puntos fuertes que los gerentes hospitalarios ven en el nuevo modelo son menos burocracia, descentralización de la gestión y mejor planificación y control. Sin embargo, quedan varias restricciones del pasado: la libertad de gestionar se ve todavía muy limitada (el Ministerio de Sanidad estableció una comisión para coordinar los hospitales con nuevos estatutos, que a menudo promulgaba directrices de gestión de obligada aplicación en todos los “Hospitais SA”) y sin posibilidad de usar ampliamente mecanismos de incentivos para mejorar la eficiencia.
Frecuentemente, o no se dispone de datos sobre la actividad hospitalaria o no permiten comparación entre hospitales. Curiosamente esto significa que a pesar de los nuevos estatutos, las restricciones principales indicadas por Delgado (1999) están aún presentes en la actualidad: financiación inadecuada, burocracia excesiva, profesionales sanitarios trabajando simultáneamente en el sector privado y en el público y el elevado protagonismo de los episodios urgentes en la actividad hospitalaria. (···)
De acuerdo con sus promesas electorales, el nuevo gobierno (marzo de 2005) decidió volver a cambiar los estatutos de los hospitales otorgándoles una forma legal tal que sea evidente que la privatización de los hospitales no forma parte de la agenda política, sin cambiar la naturaleza de las normas de gestión.
A pesar de la falta de pruebas indiscutibles a favor del experimento de Hospitais EPE, el Ministerio de Sanidad ha afirmado el éxito de la transformación, expresándolo en términos de aumentos de productividad, es decir, más intervenciones quirúrgicas, más consultas externas y más casos de urgencias. Es una argumentación curiosa, en el sentido de que parece basarse en el supuesto de que “más es mejor”, lo que no es necesariamente cierto

Conclusión: ¿'Aprendeu' Portugal dos nosos erros ou dos do NHS?, tanto ten; diseñaron un modelo á súa medida e o implementaron, se cadra demasiado deprisa. Un modelo que terá os seus fallos (e a falla de RRHH é un deles) mais que terá acertos nacidos, coido, da análise do acontecido en outros sitios. Haberá que seguilo de perto.

Visions de Portugal II

A polémica das especialidades só pode ter unha solución: Un modelo europeo.

Acudín ó I Congresso de Enfermagem Perioperatória do CHAA para falar nunha mesa de debate de ideas sobre as especialidades da enfermería perioperatoria. Como xa se pode ver neste diagrama...



...en Portugal após do interinato de posgraduado (que tratei na primeira entrada da serie) hai previsto un segundo interinato para acadar o título de especialista tras un programa formativo que será definido pola Ordem dos Enfermeiros -OE- (o equivalente ó colexio profesional) dentro dun marco de competencias e habilidades da especialidade que tamén será definida pola OE na mentras que as condicions de acceso e os criterios de avaliación os fará a organización que se encargue da especialidade.

Os puntos fortes deste sistema son:
  • A aparente grande independencia da organización profesional para a súa autoregulación
  • A grande competencia que sobre a propia formación dos profesionais demostra a organización profesional.
Como ben puiden comprobar vai ano e medio en Fuenlabrada o panorama das especialidades de enfermeiría, as súas competencias e habilidades, os requisistos de acceso e obtención do título, o recoñecemento das titulacions e a remuneración e 'empregabilidade' dos enfermeiros especialistas é moi diferente dunhs paises ós outros dentro da aparente unidade de mercado laboral da UE.

O 'mapa' das especialidades non está aínda pechado en Portugal, mais todo apunta a unha solución intermedia na que se fuxe do grande 'caixon de sastre' que é a macroespecialidade medico-cirúrxica (ata agora existente no pais veciño) por especialidades centradas nas condicions do doente; propóndose así a especialidade de enfermeiría en condicions críticas que abranguería dende a hemodiálise ata os coidados intensivos encuadrando nela ós coidados perioperatorios.


Xa centrado no que ocupaba á mesa se trata, sen dúbida, dunha cuestión de visión... eu xa expresei parte das miñas matizacions noutra entrada mais quero compartir con vos alguns dos argumentos expresados en favor da creación da especialidade de enfermeiria perioperatoria en conxunto por seren algo mais 'vendible' cara ós empregadores que, ó final, son os que lle van por valor as especialidades...

O doente cirúrxico e o período perioperatorio teñen unha caracteristica fundamental que diferencia as súas necesidades previsibles independentemente do proceso no que se atope inmerso e sempre tendo en conta os seus condicionantes de saúde previos. Vai a ser exposto a unha agresión brusca nun lugar descoñecido cheo de artiluxios tecnolóxicos cedendo o control non só dos acontecementos senon das propias funcions vitais ós profesionais do quirófano.
O período de tempo de todo o proceso perioperatorio non soe abranguer mais aló das 24 h (+/- 18h) mais nel a equipa de enfermeiría debe abordar grandes desafíos ben pola complexidade técnica do proceso e os medios a empregar nel, ben pola marcada diferenciación das actuacions propias da enfermería na laboura de preparar, acoller, acompañar e recuperar ó doente da agresión quirúrxica.


¿pode ter sentido esta sola especialidade, pode ser abarcable con calidade en tódolos contextos, qué facemos por exemplo cos doentes que padecen dor crónica; onde se encadran, por exemplo, os perfusionistas...?. Pode que a solución deba ser 'dimensionable', adaptable ós centros de traballo ata certo punto. Mais debe existir un cuadro ben definido de competencias, capacidades e habilidades diferentes entre a enfermería xeralista e a(s) enfermeiría(s) especializadas e dado que a dita diferenciación DEBE estar presente no ámbito retributivo e no mercado de traballo está na lóxica que a distribución das especialidades se faga homoxeneamente dentro do espazo laboral; e o noso espazo laboral é, legalmente, a Unión Europea.


¿Como pode ser que se expidan títulos habilitadores para unha especialidade con unhas competencias recoñecidas en Noruega (onde a enfermeira especialista en anestesia realiza os procedementos anestésicos loco-rexionais a doentes ASA I) e veña con ese título a España e non só non se lle retribua con respecto a ese título senon que sexa obxecto de persecución por 'intrusismo profesional'?

Fai falta por lóxica de mercado laboral unha ordenación do tema das especialidades sanitarias no espazo da UE e sería bó que as agrupacions profesionais e nomeadamente a de enfermería emprendesen o camiño de facelo proactivamente antes de que os grupos de presión xoguen as súas cartas na ben engraxada trama dos lobbies da 'eurocosa'.

Visións de Portugal I

A nova revoluçao da enfermagem portuguesa...

Inicio con esta entrada o que desexo que sexa unha serie delas referidas ós diversos aspectos que puiden albiscar e "perceber" durante os dous días que estiven en Guimaraes para participar no I Congresso de Enfermagem Perioperatoria do Complexo Hospitalar do Alto Ave (CHAA).

Como punto de partida quero falar da situación da profesión do coidar na nación lusa.

A enfermeiría portuguesa tivera unha fonda reforma vai para 30 anos, mais aquel modelo dera xa todo o que podía e a profesión atopábase desmotivada e o número de efectivos disminuira até o punto de ter sido un dos mercados de traballo nos que se colocaron moitos dos enfermeiros españois dende mediados dos 90 ata vai pouco tempo e onde siguen a traballar (perto da 'raia') moitos profesionais españois.

Os actuais resultados son froito de pequenos pasos dados dende vai un pouco de tempo; así, vai 10 anos creouse e recoñeceuse a Ordem dos enfermeiros, o equivalente ó colexio profesional o que ten permitido á profesión autoregularse e ter unha voz oficial nas diversas institucions.Veu logo un traballo serio de analise de feitos e necesidades e unha toma de decisions que conduciron a unha primeira reforma na estructura da profesión, nun código deontolóxico recoñecido por tódolos profesionais e difundido nos centros de formación de novos titulados e nunha estructura de asociacions científicas-profesionais que escomenzaron a traballar no desenrolo das habilidades e coñecementos da enfermería nas suas respectivas áreas cun plantexamento ben estructurado e co respaldo da propia ordem.

Agora a ordem ven de negociar co ministerio de saúde a vindeira renovación dos planos de formación básica, especializada e a carreia profesional d@s enfermeir@s que ata o de agora non a tiñan recoñecida.

POLEMICA

O asunto pode traer certa polémica e, incluso, acabar nos tribunais europeos pois non só se esixe a inscripción obrigatoria na ordem (como en España no colexio) cousa que xa limita a competencia profesional e a libre circulación (e non o digo eu, senon a comisión nacional da competencia de España[.pdf]). Indo mais lonxe, se vai a impor un período e un ano de "práctica tutelada" tanto para os profesionais recen licenciados (a titulación de grao segundo o EEES xa está en marcha) como para as persoas que se queiran reincorporar ó mercado de traballo tras estar fora del un tempo. Claro que isto non é ben visto alí e senon leede estes comentarios; ¿e os titulados extranxeiros?. Semella que o recoñecimento obrigatorio dos títulos dos paises da UE non exonera desta 'práctica tutelada'. A min persoalmente non me parece nin ben nin mal, pero vexo que se vulnera o dereito de libre circulación e, sendo o caso, se terá que estar atentos a; por unha banda, responder coa recíproca non admitindo 'titulados provisionais' no exercicio profesional fora de Portugal e, por outra, dispoñendo os mecanismos de convalidación de títulos de modo que os títulos oficiais dos paises da UE teñan equivalencias que permitan verdadeiramente a libre circulación e o exercicio da profesión e non só unha equivalencia académica.



Quero destacar que a consecución dunha carreira profesional é un grande fito para a enfermeiría portuguesa porque até o de agora só a tiña recoñecida o persoal médico e virá a retribuir non a antiguidade (concepto que non foi facil facer entender) senon a PROFESIONALIDADE nas súas dimensions laborais, de auto-formación e de investigación-docencia.