Comunicación externa e interna

Unha das lerias que me permito prognosticar no actual estado da sanidade é o aumento dos problemas de comunicación... Tanto dos realmente graves problemas de entendemento entre doentes e persoal da sanidade como os problemas de comunicación entre os propios profesionais sanitarios.

De cara ó doente sempre existiu unha barreira de comunicación que radica na mesma esencia do que é a sanidade: a diferencia de coñecementos. Cantas veces ten un(ha) que "traducir" o que outro dixo porque o doente non comprendeu e non se atreveu a preguntar?; Por elo as actividades de 'comprobación de comprensión' figuran pertinentemente en moitos protocolos; sobor de todo nos que competen a tarefas que o doente deberá realizar de xeito autónomo e sen presencia do persoal ( autocoidados , preparación para probas, etc.).

Sobre esa barreira habería mais que dicir; por exemplo como influen os factores de formación, cultura e idade e como está a influír a chegada da nova poboación nese aspecto. Neste punto irrompe con forza unha nova fronte dun tema xa presente e debatido decote mais sen publicidade: A barreira idiomática.

Nunha organización político-social na que conviven pobos con diversas falas oficiais e semioficiais ó mesmo tempo que se ten incrementado a mobilidade das persoas os problemas de comunicación por mor do idioma estanse a por de manifesto de novos xeitos, sorprendentes mais non por elo imprevisibles; que nalgúns territorios se veñen a engadir a vellos problemas comunicativos de raigame idiomático-cultural con fonda implicación "Psico-política".

Así as cousas temos agora que os que facíamos de "tradutores" entre doente e outros profesionais para evitar confusións de mensaxes por mor de coñecementos e suposto "status" lingüístico-cultural vémonos loitando por facermonos entender e por comprender o que nos dín doentes de moi diversas localizacións e culturas nunha linguaxe precaria .Hai moito desenrolado ó redor deste eido como para eu descubrires ren; pero vexo ideas interesantes...

No eido interno os problemas de comunicación tradicionalmente se deberon a problemas de 'posición' e de non entender ou entender mal o que é unha equipa de traballo e a imprescindible orientación de tódolos esforzos cara ó obxectivo da atención ó doente. O compoñente idiomático xogaba un rol secundario ben polo escaso dos movementos demográficos (comparados cos de agora) ben pola posición que no conxunto da sociedade ocupaba cada lingua. Agora isto troca rápida e dramaticamente.

Por unha banda, aínda que escasos, temos profesionais que lle brindan gran valor ó seu idioma non só nas súas comunicacións informais c@s compañeir@s senón que lle outorgan o valor que legalmente ten no eido oficial empregandoo decote nos documentos que reflicten o seu traballo. Mal que ben esta actitude é lida en clave política por outros membros da equipa que, lonxe do ánimo de comunicarse, perciben como agresión calquera emprego de outro idioma que non sexa o seu aínda que entenda (i estea obrigado pola lei a entendelo) o outro idioma. Xa fai moito que sabemos que as observacións de enfermería escritas non se poden emendar mais aínda hai quen tacha ou arrinca o que outr@s compañeiros escriben porque non está na lingua que coñece.

Mais todo isto son "xogos florais" comparado coas situacións que se estan a vivir mercede á incorporación de profesionais da UE ó necesitado sistema sanitario; unha situación que fai tempo estaba restrinxida a certas áreas mais que agora se vai estendendo e que requirirá por parte de tod@s mellorar a nosa predisposición a comunicarmonos; a entender e facernos entender mais aló xa dos criterios legalistas se queremos prestar unha atención sanitaria non xa eficiente, senón efectiva.

No tocante á obriga da administración de protexer, fomentar e velar pola lingua própia se pode escomenzar por aplicar esa obriga nos impresos de todo tipo que aínda hai que cubrir no sistema sanitario e, como suxerencia, me permito sinalar que non se esqueza o tema inmigratorio xa sinalado e que nos impresos se inclúa o inglés como xa se fai en múltiples estados nos que, ben por multiculturalidade propia ou "importada" o pragmatismo obriga. Para un futuro no que se impoña o emprego das TIC quedan as aplicacions de traducción automática estandarizada que permitan compatibilizar a lingua de cada quen coa necesaria e totalmente obrigatoria comunicación efectiva.